Zakres informacyjny rachunku zysków i strat dla jednostki małej określony został w załączniku nr 5 do ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym załącznikiem, jednostki małe mogą sporządzać rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym lub porównawczym, w zależności od decyzji podjętej przez kierownika jednostki. Tak samo jak w RZiS sporządzanym według załącznika nr 1 przez jednostki nie uznawane za małe lub nie stosujące uproszczeń sprawozdawczych, tylko pierwsza jego część, dotycząca podstawowej działalności operacyjnej, odróżnia od siebie te dwie wersje.
W przypadku sprawozdań za 2018 r. jednostka była uznawana za jednostką małą, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe (czyli w 2018), jak i w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
• 17.000.000 zł – dotyczy sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
• 34.000.000 zł – dotyczy przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
• 50 osób – dotyczy średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.
Do pozostałych przychodów i kosztów działalności operacyjnej jednostki zalicza się przychody i koszty, które w sposób pośredni wiążą się z działalnością podstawową. Takie przychody i koszty nie wynikają z działalności statutowej bezpośrednio, ale powstały w wyniku podejmowania różnych działań dotyczących działalności operacyjnej. Ustawa o rachunkowości podaje przykładowy katalog kosztów i przychodów, które jednostka może ująć w księgach rachunkowych jako pozostałe koszty i przychody operacyjne.
Są to przykładowo:
• przychody i koszty związane z działalnością socjalną,
• przychody i koszty związane ze zbyciem aktywów trwałych,
• przychody i koszty związane z odszkodowaniami i karami,
• przychody i koszty związane z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, należności i zobowiązań umorzonych oraz należności i zobowiązań nieściągalnych,
• przychody i koszty związane z tworzeniem i rozwiązaniem rezerw (z wyjątkiem przychodów i kosztów związanych z operacjami finansowymi),
• przychody i koszty związane z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami (z wyjątkiem przychodów i kosztów obciążających koszty finansowe),
• przychody i koszty związane ze zdarzeniami losowymi.
Pozostałe przychody i koszty operacyjne wykazuje się w rachunku zysków i strat oddzielnie. Według załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości, przychody w wariancie porównawczym RZiS wykazuje się w łącznej kwocie w pozycji D lub natomiast w wariancie kalkulacyjnym RZiS w pozycji F. Dodatkowo wyodrębnia się jedynie kwotę aktualizacji wartości aktywów niefinansowych. W tej pozycji po stronie przychodów wykazuje się zwiększenie wartości nieruchomości zaliczanych do inwestycji wycenianych według cen rynkowych oraz kwotę korekty odpisów z tytułu utraty wartości aktywów niefinansowych, spowodowaną całkowitym lub częściowym ustaniem przyczyny, dla której dokonano tych odpisów.
W zależności od sporządzanego wariantu rachunku zysków i strat pozostałe koszty działalności operacyjnej prezentuje się w pozycji E - wariant porównawczy RZiS lub w pozycji G - wariant kalkulacyjny, dodatkowo wyodrębniając kwotę aktualizacji wartości aktywów niefinansowych, czyli:
• odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, inwestycji w nieruchomości i prawa,
• odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości zapasów,
• odpisy aktualizujące dotyczące utraty wartości należności, oprócz należności zaliczanych do aktywów finansowych,
• odpisy aktualizujące wartość inwestycji w nieruchomości wycenianych w cenach rynkowych.
Należy pamiętać, że uproszczenie postaci rachunku zysków i strat dotyczy wyłącznie zakresu prezentacji poszczególnych elementów tego sprawozdania przez jednostki małe, a nie zawartości danych pozycji. Oznacza to, że w załączniku nr 5 w pozycji pozostałych przychodów operacyjnych lub pozostałych kosztów operacyjnych wykazuje się wynik z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych czyli:
• zysk z tego wykazuje się w przychodach w pozycji D – w. porównawczy lub F - w. kalkulacyjny,
• stratę z tego wykazuje się w kosztach w pozycji E – w. porównawczy lub G – w. kalkulacyjny.
Wynik operacji finansowych jednostki stanowi różnicę pomiędzy przychodami finansowymi a kosztami finansowymi. Do przychodów finansowych zalicza się w szczególności:
• dywidendy (udziały w zyskach),
• odsetki,
• zyski ze zbycia inwestycji,
• aktualizację wartości inwestycji (oprócz nieruchomości oraz WNiP zaliczanych do inwestycji),
• nadwyżkę dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi.
Do kosztów finansowych zalicza się w szczególności:
• odsetki,
• straty ze zbycia inwestycji,
• aktualizację wartości inwestycji (oprócz nieruchomości oraz WNiP zaliczanych do inwestycji),
• nadwyżkę ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi.
Do działalności finansowej nie zalicza się odsetek, prowizji, a także dodatnich i ujemnych różnic kursowych, uwzględnionych w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych, oraz w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia towaru lub produktu.
Ogólnie przychody i koszty z operacji finansowych wykazuje się w rachunku zysków i strat oddzielnie, ale wyjątek stanowią przychody i koszty z tytułu różnic kursowych oraz przychody i koszty związane z rozchodem aktywów finansowych, które wykazuje się per saldo (po skompensowaniu).
Ostatni segment rachunku zysków i strat obciążający wynik brutto jednostki to podatek dochodowy. Wystąpi on tylko w jednostkach zobowiązanych do płacenia podatku dochodowego od osób prawnych CIT.
Przykład prezentacji działalności pozostałej i działalności finansowej w RZiS w wersji porównawczej
Po zmianach w rachunkowości w 2019 r. możemy uznać jednostkę za jednostką małą, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe (czyli w 2019), jak i w roku poprzedzającym ten rok obrotowy (czyli w 2018) nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
• 25.500.000 zł – dotyczy sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
• 51.000.000 zł – dotyczy przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
• 50 osób – dotyczy średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.
W przypadku jednostki rozpoczynającej działalność powyższe progi obowiązują w roku obrotowym, w którym rozpoczęła ona swoją działalność.
Dorota Andrychowska
______________________________________________________________________________
Zobacz także wcześniejsze artykuły z cyklu "Bilans 2018":
1. Informacje ogólne
2. Inwentaryzacja aktywów i pasywów
3. Rozliczenie niedoborów i nadwyżek inwentaryzacyjnych
4. Zdarzenia gospodarcze na przełomie lat - przychody ze sprzedaży
5. Zdarzenia gospodarcze na przełomie lat - koszty
6. Zdarzenia gospodarcze ujawnione po dniu bilansowym
7. Wycena aktywów i pasywów - zagadnienia ogólne
8. Aktywa trwałe w bilansie
9. Aktywa obrotowe w bilansie
10. Kapitały własne w bilansie
11. Rezerwy na zobowiązania, bierne rozliczenia międzyokresowe, zobowiązania warunkowe
12. Zobowiązania, fundusze specjalne i rozliczenia międzyokresowe
13. Przychody jednostki
14. Koszty działalności podstawowej jednostki
15. Koszty pozostałej działalności operacyjnej jednostki
16. Koszty działalności finansowej jednostki
17. Sprawozdanie jednostki mikro według załącznika nr 4
18. Aktywa w bilansie jednostki małej według załącznika nr 5 Ustawy o Rachunkowości
19. Pasywa w bilansie jednostki małej według załącznika nr 5 Ustawy o Rachunkowości
20. Działalność podstawowa w RZiS jednostki małej wg załącznika 5
______________________________________________________________________________
Zapraszamy na szkolenie: BILANS 2018 organizowane przez Fundację Rozwoju Rachunkowości
E-SPRAWOZDANIA FINANSOWE organizowane przez Fundację Rozwoju Rachunkowości
