Zobowiązania to obowiązek jednostki do wykonania określonych świadczeń (przeważnie zapłaty), wynikający z przeszłych zdarzeń, o wiarygodnie określonej wartości. Jako zobowiązania można kwalifikować takie przeszłe transakcje, w stosunku do których jednostka jest pewna zarówno terminu płatności, jak również ich wartości.
W zależności od terminu zapłaty zobowiązania dzieli się na:
• zobowiązania długoterminowe,
• zobowiązania krótkoterminowe.
Zobowiązania długoterminowe są to te zobowiązania, które stają się wymagalne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Do zobowiązań długoterminowych zalicza się przykładowo:
• długoterminowe zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek - obejmujące tę część kredytów i pożyczek, która w myśl umowy wymaga spłaty w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, bez względu na cel ich zaciągnięcia oraz walutę,
• długoterminowe zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych - zalicza się do nich przykładowo zobowiązania z tytułu zaciągnięcia długu, na czas dłuższy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, drogą wyemitowania przez jednostkę obligacji,
• inne długoterminowe zobowiązania finansowe - z tytułu instrumentów pochodnych, typu kontrakt forward lub futures czy opcja,
• zobowiązania wekslowe - wynikające z wystawionych weksli własnych o terminie spłaty dłuższym niż rok od dnia bilansowego,
• inne zobowiązania długoterminowe - niezaliczone do wyżej wymienionych kategorii. Będzie to przykładowo przypadająca do zapłaty w terminie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, całość lub część zobowiązania z tytułu środków trwałych przewłaszczonych, lecz nadal użytkowanych przez jednostkę, czy z tytułu przejęcia środków trwałych w leasing finansowy.
Zobowiązania krótkoterminowe - obejmują ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług niezależnie od terminu ich zapłaty, a także całość lub tę część pozostałych zobowiązań, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Do zobowiązań krótkoterminowych zalicza się przykładowo:
• całość zobowiązań z tytułu dostaw i usług - bez względu na okres wymagalności. Są to więc wszystkie zobowiązania wynikające z rozrachunków z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi z tytułu zakupu towarów, materiałów, opakowań i usług obcych, w tym także prowadzonego przez jednostkę skupu produktów rolnych oraz surowców wtórnych,
• zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek - obejmujące tę część kredytów i pożyczek, która w myśl umowy wymaga spłaty w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, bez względu na cel ich zaciągnięcia oraz walutę,
• zobowiązania krótkoterminowe z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych - wynikające z tytułu wyemitowania przez jednostkę dłużnych papierów wartościowych typu obligacje,
• zobowiązania wekslowe - wynikające z wystawienia weksli własnych o terminie wykupu nie dłuższym niż rok od dnia bilansowego,
• zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych tytułów publicznoprawnych - wynikające z wszelkich podatków tj. podatek dochodowy, podatek VAT, podatek akcyzowy, podatek od nieruchomości, czy podatek od środków transportu, cła wraz z opłatą manipulacyjną, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, świadczeń na rzecz Funduszu Pracy, Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Funduszu Emerytur Pomostowych, a także innych świadczeń o charakterze publicznoprawnym, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej typu PFRON czy opłaty za korzystanie ze środowiska,
• zobowiązania z tytułu wynagrodzeń - zobowiązania wobec pracowników z tytułu wynagrodzeń, wyrażone w pieniądzu lub w naturze,
• inne zobowiązania – nie zaliczane do ww. kategorii. Mogą to być zobowiązania wobec pracowników z innych tytułów niż wynagrodzenia, zobowiązania wobec udziałowców, właścicieli, zakładów ubezpieczeń, dostawców dóbr i usług związanych z budową lub zakupem środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, czy zobowiązania wobec sprzedawców papierów wartościowych.
Zobowiązania wyrażone w walucie obcej, przelicza się na dzień bilansowy na walutę polską, stosując kurs średni, ogłoszony na ten dzień dla danej waluty obcej przez NBP.
Fundusze specjalne - stanowią równowartość środków, które mogą być wykorzystywane tylko w określony sposób, na cele ustalone w przepisach, statucie lub umowie.
Fundusze specjalne mogą być tworzone:
• z odpisów w koszty działalności operacyjnej,
• z zysku jednostki przeznaczonego do podziału,
• z odsetek od środków funduszu zgromadzonych na wyodrębnionym rachunku bankowym,
• z oprocentowania pożyczek udzielonych z tego funduszu,
• ze sprzedaży świadczeń funduszu,
• ze sprzedaży środków trwałych służących wyodrębnionej działalności,
• z ulg podatkowych
• ze zwrotów podatku,
• z dotacji
• z darowizn.
Odsetki od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych ZFŚS i ZFRON zwiększają stan tych funduszy.
Fundusze specjalne obejmują przykładowo:
• zakładowy fundusz świadczeń socjalnych czyli ZFŚS, tworzony zgodnie z ustawą o ZFŚS,
• zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych czyli ZFRON, tworzony na mocy przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
• fundusz remontowy, tworzony w spółdzielniach mieszkaniowych,
• inne fundusze specjalne, tworzone zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów – to przychody dotyczące przyszłych okresów, które zgodnie z zasadą memoriału i współmierności należy ująć w księgach rachunkowych jednostki w pasywach danego okresu sprawozdawczego.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów obejmują w szczególności:
• równowartość otrzymanych od kontrahentów środków w postaci zaliczek, zadatków lub przedpłat z tytułu świadczeń, których wykonanie nastąpi w następnych okresach sprawozdawczych,
• środki pieniężne otrzymane na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie oraz prac rozwojowych,
• ujemną wartość firmy,
• przyjęte nieodpłatnie, w tym także w drodze darowizny, środki trwałe w budowie i środki trwałe,
• przejęte nieodpłatnie przez jednostkę wartości niematerialne i prawne.
Do rozliczeń międzyokresowych przychodów zalicza się także:
• pobrane z góry wpłaty od kontrahentów za określone świadczenia, które zostaną wykonane w następnym okresie sprawozdawczym, typu pobrane z góry czynsze,
• wartość umorzonej pożyczki na budowę bądź zakup środków trwałych,
• zakup należności poza giełdą na warunkach factoringu, do wysokości różnicy między ceną nabycia a wartością nominalną wierzytelności,
• nadwyżkę przychodów nad kosztami gospodarki zasobami mieszkaniowymi, zwiększającą przychody następnego roku obrotowego,
• rozliczenie na dzień bilansowy usług, w tym budowlanych objętych długotrwałymi umowami, jeżeli suma przychodów z faktur przekracza kwotę przychodu ustalonego w proporcji do stopnia zaawansowania roboty.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów powinny być dokonywane z zachowaniem zasady ostrożności.
Nie ujmuje się w tej pozycji potwierdzonych fakturą zaliczek pobranych od kontrahentów jednostki na poczet dostaw, które wykazuje się po stronie pasywów jako zobowiązania wobec pozostałych jednostek - zaliczki otrzymane na dostawy - mimo że po potwierdzeniu ich otrzymaną fakturą figurują one jako saldo kredytowe konta 8xx "Rozliczenia międzyokresowe przychodów".
Dorota Andrychowska
______________________________________________________________________________
Zobacz także wcześniejsze artykuły z cyklu "Bilans 2018":
1. Informacje ogólne
2. Inwentaryzacja aktywów i pasywów
3. Rozliczenie niedoborów i nadwyżek inwentaryzacyjnych
4. Zdarzenia gospodarcze na przełomie lat - przychody ze sprzedaży
5. Zdarzenia gospodarcze na przełomie lat - koszty
6. Zdarzenia gospodarcze ujawnione po dniu bilansowym
7. Wycena aktywów i pasywów - zagadnienia ogólne
8. Aktywa trwałe w bilansie
9. Aktywa obrotowe w bilansie
10. Kapitały własne w bilansie
11. Rezerwy na zobowiązania, bierne rozliczenia międzyokresowe, zobowiązania warunkowe
______________________________________________________________________________
Zapraszamy na szkolenie: BILANS 2018 organizowane przez Fundację Rozwoju Rachunkowości
Menu
Menu
