Według zapisów ustawy o rachunkowości przez przychody rozumie się uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli. Za wyjątkiem powyższej definicji oraz zasad dotyczących ustalania przychodów z niezakończonych umów długoterminowych o usługi w ustawie o rachunkowości nie ma opisanych zasad rozpoznawania i ujmowania przychodów jednostki.
Z tego względu w celu ustalenia właściwego momentu ujęcia przychodu w księgach rachunkowych należy kierować się przede wszystkim nadrzędnymi zasadami rachunkowości.
Zgodnie z zasadą memoriału opisaną w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości w księgach rachunkowych ujmujemy wszystkie przypadające na rzecz jednostki przychody i obciążające je koszty związane z tymi przychodami, które dotyczą danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.
Zgodnie z zasadą współmierności opisaną w art. 6 ust. 2 ustawy o rachunkowości do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego należy zaliczyć koszty oraz przychody dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych.
Z kolei według art. 20 ustawy o rachunkowości do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym.
Jeżeli to nie wpływa istotnie na wynik finansowy ustalając moment powstania przychodu dla celów bilansowych, jednostka może również stosować przepisy ustaw o podatku dochodowym.
Przepisy ustaw podatkowych za datę powstania przychodu uważają dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności (art. 12 ust. 3a updop oraz art. 14 ust. 1c updof).
Do przychodów podatkowych nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych (art. 12 ust. 4 pkt 1 updop oraz art. 14 ust. 3 pkt 1 updof). Dlatego w księgach rachunkowych jednostki przychody ze sprzedaży towarów, materiałów, produktów i usług przyporządkowuje się do okresu, którego one dotyczą.
Przychód ewidencjonuje się w momencie wykonania usługi lub wydania składnika majątku a jeżeli wydanie rzeczy lub wykonanie usługi nastąpiło w ostatnim dniu roku obrotowego, a fakturę wystawiono w następnym roku obrotowym, to sprzedaż taka stanowi dla celów bilansowych i podatkowych przychód roku obrotowego, w którym nastąpiło wydanie rzeczy bądź wykonanie usługi.
Czyli w przypadku gdy towary, materiały lub wyroby gotowe zostały wydane w poprzednim roku obrotowym (grudniu 2018 r.), a fakturę sprzedaży wystawiono w następnym roku obrotowym (styczniu 2019 r.), to przychód dotyczący sprzedaży dokonanej w poprzednim roku ujmuje się w księgach tego właśnie roku (czyli 2018), bez względu na datę wystawienia faktury.
Obowiązek podatkowy w VAT powstanie również z chwilą dokonania dostawy lub wykonania usługi, czyli w tym przypadku w grudniu 2018 r., gdyż wydanie towarów, materiałów lub wyrobów gotowych nastąpiło w tym miesiącu. Data wystawienia faktury (styczeń 2019 r.) nie będzie miała wpływu na termin powstania obowiązku podatkowego VAT.
Jeżeli sprzedawca przed wykonaniem usługi lub wydaniem rzeczy otrzyma całość lub część zapłaty to należy zastosować art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, według którego równowartość otrzymanych lub należnych od kontrahenta środków z tytułu świadczeń, których wykonanie nastąpi w przyszłych okresach sprawozdawczych, ujmuje się w księgach jako rozliczenie międzyokresowe przychodów.
Taka sytuacja może dotyczyć otrzymanych przez jednostkę zaliczek na poczet dostaw lub usług, które będą wykonane przez nią w przyszłości, przykładowo opłaconego z góry czynszu najmu, opłaconej z góry rocznej prenumeraty itp.
Ze względu na zasadę współmierności przychodów i kosztów całości takich przychodów jednostka nie ujmuje jednorazowo w bieżącym okresie sprawozdawczym, jeżeli mogłoby to zniekształcić wynik finansowy bieżącego okresu. Takie przychody przeksięgowuje się na konta sprzedaży dopiero w okresach sprawozdawczych, w których zostają one faktycznie zrealizowane.
Należy pamiętać, że jeśli przed dokonaniem podatnik otrzymał całość lub część należności to obowiązek podatkowy w VAT musi wykazać w dniu otrzymania wpłaty (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT).
Z kolei zgodnie z art. 106i ust. 2 ustawy o VAT, otrzymanie takiej zapłaty (zaliczki) należy udokumentować fakturą nie później niż 15go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano całość lub część zapłaty od nabywcy.
Przykład
Wydanie wyrobów w grudniu, gdy fakturę sprzedaży wystawiono w styczniu następnego roku obrotowego
1. Jednostka produkcyjna, której rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, w grudniu sprzedała i wydała kontrahentowi wyroby gotowe o wartości po rzeczywistym koszcie ich wytworzenia: 10.000 zł,
2. W następnym roku obrotowym, tj. w styczniu jednostka wystawiła nabywcy fakturę sprzedaży wyrobów na kwotę netto: 13.000 zł plus VAT (23%),
3. Wydanie wyrobów z magazynu oraz fakturę sprzedaży dotyczącą tych wyrobów jednostka ujęła w księgach rachunkowych grudnia.
Zapisy w księgach bieżącego roku:
1. WZ – wydanie towarów gotowych z magazynu:
• WN Koszt wytworzenia sprzedanych produktów gotowych 10 000 zł
• MA Produkty gotowe 10 000 zł
2. FS – faktura sprzedaży (wystawiona w styczniu ale ujęta w księgach rachunkowych grudnia):
• WN Należność brutto 15 990 zł
• MA VAT należny 2 990 zł
• MA Przychód ze sprzedaży 13 000 zł
Przykład
Zapłata z góry za prenumeratę
1. Jednostka wystawiła fakturę sprzedaży za roczną prenumeratę czasopism za 2019 r. opłaconą przez kontrahenta w całości w październiku 2018 r. Faktura sprzedaży na kwotę 1 500 zł netto plus 8% VAT,
2. Jednostka zaliczyła wartość netto faktury do przychodów przyszłych okresów i ujęła na koncie "Rozliczenia międzyokresowe przychodów".
Zapisy w księgach bieżącego roku:
1. WB – Otrzymanie zapłaty za prenumeratę :
• WN Wpływ na rachunek bankowy 1 620 zł
• MA Rozrachunki z odbiorcami 1 620 zł
3. FS – faktura sprzedaży::
• WN Należność brutto 1 620 zł
• MA VAT należny 120 zł
• MA Rozliczenie międzyokresowe przychodów 1 500 zł
Dorota Andrychowska
______________________________________________________________________________
Zobacz także wcześniejsze artykuły z cyklu "Bilans 2018":
1. Informacje ogólne
2. Inwentaryzacja aktywów i pasywów
3. Rozliczenie niedoborów i nadwyżek inwentaryzacyjnych
Menu
Menu
