Do pozostałych kosztów działalności operacyjnej jednostka zalicza koszty, które w sposób pośredni wiążą się z jej podstawową (statutową) działalnością. Nie wynikają bowiem z niej bezpośrednio, niemniej powstają w wyniku podejmowania działań dotyczących działalności głównej.
W ustawie o rachunkowości mamy przykładowy katalog kosztów, które jednostka powinna ująć w księgach rachunkowych jako pozostałe koszty operacyjne.
Do pozostałych kosztów operacyjnych zalicza się szczególności koszty związane:
• z działalnością socjalną,
• ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, a także nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji,
• z utrzymaniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji, w tym także z aktualizacją wartości tych inwestycji, jak również z ich przekwalifikowaniem odpowiednio do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli do wyceny inwestycji przyjęto cenę rynkową bądź inaczej określoną wartość godziwą,
• z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów,
• z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi, z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty finansowe,
• z odszkodowaniami i karami,
• z przekazaniem, w tym w drodze darowizny aktywów, a także środków pieniężnych na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych,
• ze zdarzeniami losowymi.
Wymienione w ustawie zdarzenia gospodarcze, które jednostki powinny zaliczać do pozostałych koszów operacyjnych, nie stanowią zamkniętego katalogu. Przedsiębiorstwa mogą również ujmować w pozostałych kosztach operacyjnych inne koszty, które nie są bezpośrednio związane z ich działalnością operacyjną, na przykład przepadek wadium.
Rozpoznając koszty pozostałej działalności operacyjnej jednostka powinna przestrzegać rachunkowej zasady ostrożności, która przejawia się w tym, iż w księgach rachunkowych należy wykazać wszystkie poniesione koszty operacyjne. Według tej zasady jednostka ma obowiązek ujmować w księgach rachunkowych danego roku obrotowego wszystkich poniesionych kosztów lub wymagających poniesienia w danym roku, o których uzyskała informacje o ich przeniesieniu do dnia ostatecznego zamknięcia ksiąg rachunkowych.
Do ewidencji pozostałych kosztów operacyjnych służy konto 7xx "Pozostałe koszty operacyjne". Po stronie Wn konta 7xx "Pozostałe koszty operacyjne" ujmuje się wszystkie powstałe w danym roku obrotowym koszty związane pośrednio z podstawową działalnością jednostki, czyli przykładowo wartość ewidencyjną netto sprzedanych lub zlikwidowanych środków trwałych, poniesione kary, grzywny i odszkodowania itp.. Po stronie Ma tego konta księguje się tylko korekty uprzednio zarachowanych po stronie Wn kosztów. Konto 7xx w ciągu roku obrotowego wykazuje saldo debetowe, które na koniec roku zostaje przeksięgowane na stronę Wn konta 8xx "Wynik finansowy".
Strata z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych - stanowi ujemny wynik osiągnięty ze zbycia, czyli sprzedaży, likwidacji lub nieodpłatnego przekazania (również darowizny) środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości i prawa. Wynik w postaci straty bilansowej prezentuje się w rachunku zysków i strat jako saldo składające się z zapisów na dwóch kontach księgowych:
1) zapisy po stronie Ma konta analitycznego do konta 7xx - "Przychody ze sprzedaży niefinansowych aktywów trwałych", oraz
2) zapisy po stronie Wn konta analitycznego do konta 7xx - "Wartość netto sprzedanych niefinansowych aktywów trwałych".
Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych obejmuje:
• odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, oraz odpisy aktualizujące inwestycji w nieruchomości i prawa,
• odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości zapasów,
• odpisy aktualizujące dotyczące utraty wartości należności, za wyjątkiem należności zaliczanych do aktywów finansowych.
Obowiązek dokonywania odpisów aktualizujących aktywów jednostki wynika z zapisów ustawy o rachunkowości (art. 7 ust. 1), który mówi o tym, że w wyniku finansowym jednostki należy uwzględnić zmniejszenie wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych. Trwała utrata wartości aktywów zachodzi wówczas, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości spodziewanych korzyści ekonomicznych. Trwała utrata wartości w przypadku aktywów obrotowych spowodowana może być uszkodzeniem, przeterminowaniem, czy trwałą obniżką cen. Odpis aktualizujący jednostka tworzy w takiej wartości, która doprowadzi wartość danego składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do jego ceny sprzedaży netto lub w przypadku braku takiej ceny do ustalonej w inny sposób wartości godziwej.
Przykładowy odpis aktualizujący rzeczowych aktywów obrotowych ujmuje się zwykle zapisem:
- Wn konto 7xx "Pozostałe koszty operacyjne"
- Ma konto 3xx "Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości zapasów towarów i materiałów".
Z kolei trwała utrata wartości środków trwałych zachodzi w przypadku zmiany technologii produkcji, przeznaczenia środków trwałych do likwidacji lub wycofania ich z używania.
Odpisu aktualizującego wartość środka trwałego dokonuje się wówczas w ciężar pozostałych kosztów zapisem:
- Wn konto 7xx "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 0xx "Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych".
Odpis ten powinien doprowadzić wartość środka trwałego, wynikającą z ksiąg rachunkowych, do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej. Należy mieć na uwadze, że w przypadku środków trwałych, których wartość księgowa, czyli wartość nieumorzona jest niższa od ich przewidywanej ceny sprzedaży netto, nie zachodzi potrzeba aktualizacji ich wartości. Nie zachodzi również konieczność dokonania odpisów aktualizujących w przypadkach, gdy wartość księgowa środków trwałych jest wprawdzie wyższa od ich przewidywanej ceny sprzedaży netto, lecz środki te nadal znajdują się w używaniu, a jednocześnie jednostka nie zamierza zmienić technologii produkcji, wycofać je z używania lub przeznaczyć do likwidacji. W tej sytuacji jednostka nie dokonuje odpisów aktualizujących, jednak powinna przeprowadzić dokładną weryfikację stosowanych dotychczas stawek amortyzacyjnych lub umorzeniowych i w razie potrzeby dokonać koniecznych zmian.
Inne koszty operacyjne obejmują przykładowo:
• zapłacone przez jednostkę lub nakazane do zapłaty kary umowne, grzywny i kary orzeczone w trybie administracyjnym, karnym i karnym-skarbowym przez uprawnione prawem organy,
• koszty postępowania sądowego,
• poniesione przez jednostkę lub orzeczone do zapłaty opłaty notarialne i skarbowe, których nie wlicza się w cenę środka trwałego lub środka trwałego w budowie,
• kaucje i wadia wniesione do innych jednostek, które przepadły,
• odpisanie należności umorzonych, przedawnionych i nieściągalnych, których nie objęto wcześniej odpisem aktualizującym,
• przekazanie darowizny na rzecz fundacji oraz innych jednostek prowadzących działalność charytatywną,
• nieodpłatne przekazanie przez jednostkę rzeczowych aktywów obrotowych (zapasów) w cenach zakupu/nabycia lub po kosztach wytworzenia, powiększone o VAT należny z tego tytułu,
• równowartość ujawnionych podczas inwentaryzacji niedoborów rzeczowych składników aktywów, w tym z tytułu kradzieży, lub niedoborów uznanych za niezawinione,
• poniesione koszty zaniechanej budowy środków trwałych (środków trwałych w budowie),
• koszty napraw poniesionych na skutek wypadków drogowych,
• inne pozostałe koszty operacyjne, które nie kwalifikują się do innych pozycji pozostałych kosztów operacyjnych.
Dorota Andrychowska
______________________________________________________________________________
Zobacz także wcześniejsze artykuły z cyklu "Bilans 2018":
1. Informacje ogólne
2. Inwentaryzacja aktywów i pasywów
3. Rozliczenie niedoborów i nadwyżek inwentaryzacyjnych
4. Zdarzenia gospodarcze na przełomie lat - przychody ze sprzedaży
5. Zdarzenia gospodarcze na przełomie lat - koszty
6. Zdarzenia gospodarcze ujawnione po dniu bilansowym
7. Wycena aktywów i pasywów - zagadnienia ogólne
8. Aktywa trwałe w bilansie
9. Aktywa obrotowe w bilansie
10. Kapitały własne w bilansie
11. Rezerwy na zobowiązania, bierne rozliczenia międzyokresowe, zobowiązania warunkowe
12. Zobowiązania, fundusze specjalne i rozliczenia międzyokresowe
13. Przychody jednostki
14. Koszty działalności podstawowej jednostki
______________________________________________________________________________
Zapraszamy na szkolenie: BILANS 2018 organizowane przez Fundację Rozwoju Rachunkowości
Menu
Menu
