Podstawowa działalność operacyjna jednostki dotyczy statutowej działalności przedsiębiorstwa, czyli czynności określonych w statucie lub w umowie jednostki.
Jednostka osiąga przychody operacyjne:
• ze sprzedaży wyrobów gotowych i półproduktów oraz robót i usług,
• ze sprzedaży towarów handlowych i materiałów.
Ustawa o rachunkowości nie zawiera wprost definicji przychodu ze sprzedaży. Z art. 42 ust. 2 ustawy pośrednio wynika, że za przychód w jednostkach prowadzących działalność gospodarczą przyjmuje się wyrażone w rzeczywistych cenach sprzedaży kwoty należne z tytułu sprzedaży produktów (czyli wyrobów gotowych, oraz robót i usług), towarów i materiałów, z uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez podatku od towarów i usług (czyli podatku VAT należnego) oraz innych podatków bezpośrednio związanych z ich obrotem.
Przychody ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów i innych składników majątku ujmuje się w księgach rachunkowych zgodnie z podstawową zasadą memoriału według której, w księgach jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.
Za przychody wpływające na wynik finansowy jednostka przyjmuje kwoty należne od nabywców w kwocie netto (bez podatku VAT należnego), dotyczące danego okresu sprawozdawczego, niezależnie od terminu ich zapłaty.
W celu prawidłowego ujęcia przychodu w ewidencji księgowej należy właściwie ustalić moment jego powstania. Ponieważ ustawa o rachunkowości nie określa pod jaką datą przychód uważa się za zrealizowany, w praktyce ustalając moment powstania przychodu dla celów bilansowych stosuje się przepisy ustaw o podatku dochodowym.
Dla celów podatkowych według ogólnych zasad określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za datę powstania przychodu uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (albo częściowego wykonania usługi), nie później jednak niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.
Ustawy podatkowe określają również, że jeżeli przed dniem wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi wystawiono fakturę lub uregulowano należność, to przychód powstaje w dacie zdarzenia, które miało miejsce wcześniej. Jednocześnie należy pamiętać, że do przychodów nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.
Do pozostałych przychodów działalności operacyjnej jednostki zalicza się przychody, które w sposób pośredni wiążą się z jej działalnością statutową. Nie wynikają z niej bezpośrednio, ale powstają w wyniku podejmowania działań dotyczących podstawowej działalności gospodarczej jednostki.
Ustawa o rachunkowości podaje katalog przychodów, które jednostka może ująć w księgach rachunkowych jako tzw. pozostałe przychody operacyjne.
Według zapisów ustawy do pozostałych przychodów operacyjnych zalicza się przychody związane:
• z działalnością socjalną,
• ze zbyciem środków trwałych oraz środków trwałych w budowie,
• ze zbyciem wartości niematerialnych i prawnych,
• ze zbyciem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji,
• z utrzymaniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji,
• z aktualizacją wartości nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji,
• z przekwalifikowaniem inwestycji do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli do wyceny inwestycji przyjęto cenę rynkową bądź inaczej określoną wartość godziwą,
• z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych (z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów),
• z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw (z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi),
• z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami (z wyjątkiem odpisów obciążających koszty finansowe),
• z odszkodowaniami i karami,
• z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny aktywów,
• z otrzymaniem środków pieniężnych na nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych,
• ze zdarzeniami losowymi.
Wymienione wyżej pozycje, które jednostki powinny zaliczać do pozostałych przychodów operacyjnych, nie stanowią zamkniętego katalogu.
W pozostałych przychodach operacyjnych jednostka ujmuje więc:
• zysk z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych stanowi wynik osiągnięty ze zbycia, czyli sprzedaży, likwidacji lub nieodpłatnego przekazania (w tym darowizny) środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości i prawa.
• rzeczywiście otrzymane na rachunek bankowy jednostki środki pieniężne w postaci dotacji, subwencji, dopłat z budżetu centralnego, organów samorządu lub ze środków pomocowych Unii Europejskiej z przeznaczeniem na pokrycie kosztów całokształtu działalności,
• przypadające na dany okres sprawozdawczy (najczęściej miesiąc) raty odpisu dotacji, subwencji lub dopłat otrzymanych na sfinansowanie budowy środków trwałych lub kosztów prac rozwojowych, których dokonuje się równolegle do odpisów amortyzacyjnych tych obiektów lub tytułów,
• otrzymane lub należne kary umowne z tytułu dostaw i usług,
• otrzymane od innych jednostek kaucje lub wadia,
• umorzone lub przedawnione zobowiązania,
• odpis ujemnej wartości firmy,
• przychody z wynajmu środków trwałych (o ile najem nie stanowi statutowej działalności jednostki),
• wartość nieodpłatnie otrzymanych (w drodze przekazania lub w formie darowizny) rzeczowych aktywów trwałych, które wstępnie ujmuje się na koncie 8XX "Rozliczenia międzyokresowe przychodów", a później odpisuje w pozostałe przychody operacyjne równolegle do odpisów amortyzacyjnych,
• korekty odpisów aktualizujących, w wyniku ustania przyczyny utraty wartości aktywów (o ile odpisy te nie dotyczyły aktywów z operacji finansowych),
• równowartość nadwyżek stwierdzonych w drodze inwentaryzacji przeprowadzanej w formie spisu z natury rzeczowych aktywów trwałych oraz obrotowych,
• przyznane i otrzymane odszkodowania z tytułu zdarzeń losowych.
Ustawa o rachunkowości nie definiuje również w sposób bezpośredni przychodów finansowych. Treść tych pojęć wynika pośrednio z definicji wyniku operacji finansowych, która jest zawarta w art. 42 ust. 3 ustawy.
Do przychodów finansowych zalicza się więc korzyści uzyskane z operacji finansowych, w szczególności są to przychody z tytułu:
• dywidend (udziałów w zyskach innych jednostek),
• odsetek,
• zysków ze zbycia inwestycji innych niż inwestycje w nieruchomości i prawa,
• wzrostu (aktualizacji) wartości inwestycji innych niż inwestycje w nieruchomości i prawa,
• nadwyżki dodatnich różnic kursowych na ujemnymi,
• dodatnich różnic kursowych w części przewyższającej ujemne różnice kursowe za rok obrotowy,
• dyskonta uzyskanego przy zakupie weksli,
• umorzonych kredytów,
• umorzonych pożyczek.
Nie stanowią przychodów finansowych jednostki dodatnie różnice kursowe, które wpływają na cenę nabycia lub koszt wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych, ponieważ poniesione przed oddaniem ich do użytkowania wpłyną na wartość początkową tych środków lub wartość towaru lub produktu (w przypadkach, gdy jest to uzasadnione na przykład długotrwałym okresem przygotowania do sprzedaży lub długim okresem wytwarzania produktu).
Dorota Andrychowska
______________________________________________________________________________
Zobacz także wcześniejsze artykuły z cyklu "Bilans 2018":
1. Informacje ogólne
2. Inwentaryzacja aktywów i pasywów
3. Rozliczenie niedoborów i nadwyżek inwentaryzacyjnych
4. Zdarzenia gospodarcze na przełomie lat - przychody ze sprzedaży
5. Zdarzenia gospodarcze na przełomie lat - koszty
6. Zdarzenia gospodarcze ujawnione po dniu bilansowym
7. Wycena aktywów i pasywów - zagadnienia ogólne
8. Aktywa trwałe w bilansie
9. Aktywa obrotowe w bilansie
10. Kapitały własne w bilansie
11. Rezerwy na zobowiązania, bierne rozliczenia międzyokresowe, zobowiązania warunkowe
12. Zobowiązania, fundusze specjalne i rozliczenia międzyokresowe
______________________________________________________________________________
Zapraszamy na szkolenie: BILANS 2018 organizowane przez Fundację Rozwoju Rachunkowości
Menu
Menu
