Przy ustalaniu skutków podatkowych, jakie powstaną u wspólnika w związku z otrzymaniem wynagrodzenia za umorzone udziały lub wynagrodzenia z tytułu zbycia udziałów celem umorzenia, bardzo istotne jest ustalenie, w jakim trybie przeprowadzone zostało umorzenie, tj.:
• na mocy uchwały wspólników, za zgodą wspólnika (umorzenie dobrowolne), czy
• na podstawie uchwały wspólników spółki z o.o., bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe) lub
• na skutek zaistnienia zdarzenia określonego w umowie spółki (umorzenie warunkowe).
W przypadku umorzenia dobrowolnego przyjmuje się, że udziałowiec najpierw zbywa udziały, a dopiero później są one umarzane. Gdy umorzenie udziałów przeprowadzane jest bez wynagrodzenia, nie powstaje przychód podatkowy.
Wynagrodzenie otrzymane przez wspólnika (osobę fizyczną) z odpłatnego zbycia udziałów w ramach umorzenia dobrowolnego zaliczane jest do kategorii przychodów z kapitałów pieniężnych (stanowi o tym art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a updof).
W celu określenia momentu, w którym podatnik uzyskuje przychód z kapitałów pieniężnych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów, należy mieć na uwadze przepisy art. 17 ust. 1ab pkt 1 updof z którego wynika, że w razie odpłatnego zbycia udziałów - za datę powstania przychodu uznaje się dzień przeniesienia na nabywcę (spółkę) własności udziałów. Oznacza to, że nawet jeśli zapłata wynagrodzenia za odpłatne zbycie udziałów zostanie rozłożona na raty, to sam przychód (z kapitałów pieniężnych) powstanie już w momencie przeniesienia własności udziałów na nabywcę.
Przychód z odpłatnego zbycia udziałów powstaje więc w momencie przeniesienia na nabywcę własności udziałów, a wartość tego przychodu stanowi cena określona w umowie zbycia. Przy czym zdaniem urzędów skarbowych, cena ta nie może znacznie odbiegać od wartości rynkowej zbywanych udziałów.
W przypadku odpłatnego zbycia udziałów spółki, opodatkowanie uzyskanego w ten sposób przychodu reguluje art. 30b updof. Stosując się do tych przepisów, od dochodów uzyskanych z tzw. odpłatnego zbycia udziałów, podatek dochodowy należy pobrać w wysokości 19% uzyskanego dochodu. Natomiast w odniesieniu do dochodu z odpłatnego zbycia udziałów otrzymanych w drodze darowizny stosuje się zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 105 updof. W myśl tego przepisu dochód uzyskany ze zbycia udziałów w spółce kapitałowej otrzymanych w drodze darowizny jest wolny od podatku - w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn. Z kolei w myśl przepisów art. 30b ust. 2 pkt 4 i 6 updof, dochodem z odpłatnego zbycia udziałów jest różnica między przychodami uzyskanymi z takiego zbycia a kosztami uzyskania przychodów.
Koszty uzyskania przychodu ze zbycia udziałów w celu umorzenia (dobrowolnego):
1. Objęcie udziałów za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część (w tym również w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej)
- kosztem uzyskania przychodu jest wartość określona zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 9 updof, tj. wartość wkładu określona w umowie spółki. Jeżeli jednak wartość ta jest niższa od wartości rynkowej tego wkładu albo wartość wkładu nie została określona w umowie, za koszt uzyskania przychodu należy przyjąć wartość rynkową takiego wkładu, określoną na dzień przeniesienia własności przedmiotu wkładu niepieniężnego.
(art. 22 ust.1f pkt 1 updof)
2. Objęcie udziałów za wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części
- kosztem uzyskania przychodu jest przyjęta dla celów podatkowych wartość składników przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, która wynika z ksiąg i ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, określona na dzień objęcia udziałów, nie wyższa od wartości udziałów z dnia ich objęcia, określonej zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 9 updof.
(art. 22 ust.1f pkt 2 updof)
3. Objęcie udziałów w wyniku podziału spółek, o którym mowa w art. 24 ust. 5 pkt 7 updof
- kosztem uzyskania przychodu jest wartość emisyjna udziałów w spółce przejmującej lub nowo zawiązanej.
(art.22 ust.1g updof)
4. Objęcie udziałów w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową
- przyjęta dla celów podatkowych wartość składników majątku, wynikająca z ksiąg, ewidencji i wykazu - art. 24 ust. 3a i art. 24a ust.1 updof, określona na dzień objęcia udziałów, nie wyższa jednak niż ich wartość z dnia objęcia, określona zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 9 updof.
(art.22 ust.1ł updof)
5. Objęcie udziałów w drodze spadku
- wydatki poniesione przez spadkodawcę w celu objęcia lub nabycia tych udziałów w spółce kapitałowej.
(art.22 ust.1m updof)
6. Objęcie udziałów za wkład pieniężny
- wydatki poniesione na nabycie/objęcie udziałów.
(art. 23 ust. 1 pkt 38 updof)
7. Objęcie udziałów w drodze wymiany udziałów
- wydatki poniesione na nabycie/objęcie udziałów przekazanych spółce nabywającej w drodze wymiany udziałów.
(art. 23 ust. 1 pkt 38 i art. 22 ust. 1f updof)
Spółka, która nabyła udziały, ma obowiązek sporządzenia i przekazania wspólnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca jego zamieszkania informacji PIT-8C. Taką informację do właściwego urzędu skarbowego, należy przekazać w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym, a podatnikowi w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym. Natomiast w przypadku gdyby spółka zaprzestała działalności przed końcem stycznia lub odpowiednio przed końcem lutego roku następującego po roku podatkowym, musi sporządzić informację PIT-8C do dnia zaprzestania działalności.
Podatnik PIT musi sam rozliczyć transakcję zbycia udziałów w celu ich umorzenia, tj. wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym w zeznaniu PIT-38 i obliczyć podatek (art. 30b ust. 6 updop). Zeznanie PIT-38 składa się w terminie od dnia 15 lutego do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Przed upływem terminu na złożenie PIT-38 trzeba uiścić należny podatek. W sytuacji gdy podatek nie wystąpi, zeznanie także należy złożyć, wykazując w nim stratę, którą ewentualnie podatnik będzie mógł rozliczyć z dochodami osiągniętymi w przyszłości z tego samego źródła (w tym przypadku z kapitałów pieniężnych), na zasadach określonych w art. 9 ust. 3 updof (art. 9 ust. 6 updof).
Co ważne, uzyskane przez przedsiębiorcę środki/przychód ze sprzedaży udziałów, są przychodami z działalności gospodarczej tylko wtedy, gdy jej przedmiotem jest obrót papierami wartościowymi.
Przychody ze zbycia udziałów dokonanego celem ich umorzenia dobrowolnego są u wspólnika CIT kwalifikowane do przychodów z zysków kapitałowych (art. 7b ust. 1 pkt 3 lit. a updop). Przychód z tytułu umorzenia dobrowolnego udziałów, zgodnie z art. 12 ust. 3 updop, powstanie w momencie, kiedy stanie się on należny (niekoniecznie zapłacony). Datą, w której po stronie zbywcy powstaje przychód, jest więc dzień, w którym nastąpiło przeniesienie prawa własności udziałów na nabywcę, bez względu na to, kiedy następuje faktyczna płatność z tego tytułu.
Na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 3 updop, do przychodów nie zalicza się m.in. kwot otrzymanych z umorzenia udziałów w spółce, w tym kwot otrzymanych z odpłatnego zbycia udziałów na rzecz takiej spółki w celu umorzenia tych udziałów - w części stanowiącej koszt ich nabycia bądź objęcia. Oznacza to, że w sytuacji zbycia udziałów dokonanego w celu umorzenia dobrowolnego wyłącza się z przychodów wartość odpowiadającą kosztowi nabycia bądź objęcia udziałów.
Wartość odpowiadająca kosztowi nabycia/objęcia udziałów, o którą zmniejsza się przychód ze zbycia udziałów dokonanego celem ich umorzenia (dobrowolnego):
1. Objęcie udziałów za wkład pieniężny
- wydatki poniesione na nabycie/objęcie udziałów.
(art. 16 ust. 1 pkt 8 updop)
2. Objęcie udziałów za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, w tym również w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej
- wartość określona zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 updop, tj. wartość wkładu określona w umowie spółki. Jeżeli wartość wkładu jest niższa od jego wartości rynkowej albo wartość wkładu nie została określona w umowie, wówczas pod uwagę jest brana wartość rynkowa takiego wkładu, określona na dzień przeniesienia własności przedmiotu wkładu niepieniężnego.
(art. 15 ust. 1l)
3. Objęcie udziałów za wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części
- przyjęta dla celów podatkowych wartość składników przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wynikająca z ewidencji, o której mowa w art. 9 ust. 1 updop, określona na dzień objęcia tych udziałów w spółce, nie wyższej jednak niż wartość tych udziałów z dnia ich objęcia, określona zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 updop.
(art. 15 ust. 1l w związku z art. 15 ust. 1k pkt 2 updop)
4. Objęcie udziałów w drodze ich wymiany
- wydatki poniesione na nabycie/objęcie udziałów przekazanych spółce nabywającej w drodze wymiany udziałów, ustalone zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 i art. 15 ust. 1k updop.
(art. 16 ust. 1 pkt 8d updop)
Jeżeli podatnik dokonuje zbycia na rzecz spółki udziałów celem ich umorzenia i za zbywane udziały uzyskuje wynagrodzenie w wysokości wyższej niż poniesione przez niego wydatki na nabycie, bądź objęcie tych udziałów, to do przychodów tego podatnika podlega zaliczeniu tylko nadwyżka uzyskanego wynagrodzenia ponad wydatki na nabycie bądź objęcie tych udziałów. Należy przy tym zauważyć, że jeżeli wynagrodzenie z tego tytułu będzie niższe niż wydatki poniesione na nabycie/objęcie tych udziałów lub równe tym wydatkom na udziały, to zbywający nie będzie zobowiązany do uznania otrzymanego wynagrodzenia za przychód podatkowy.
______________
Zobacz także inne aktualności z serii "Skutki podatkowe umorzenia udziałów spółki z o.o":
1. Zagadnienia ogólne
2. Umorzenie dobrowolne (bieżący artykuł)
3. Umorzenie przymusowe i umorzenie warunkowe
Menu
Menu
