Obecnie jednym z największych zagrożeń dla demokratycznych państw opartych na nadrzędności prawa i budżetu jest funkcjonowanie zorganizowanej przestępczości, której rozwój uzależniony jest od efektywnego działania procederu prania brudnych pieniędzy. Nowoczesna strategia przeciwdziałania temu zjawisku jest aktualnie najważniejszym zadaniem dla rządów państw, a także krajowych i międzynarodowych, wyspecjalizowanych organizacji.
Pojęcie „pranie brudnych pieniędzy” można zdefiniować́ jako wprowadzanie do obrotu gospodarczego wartości majątkowych, które są korzyścią z czynu zabronionego, w celu nadania im złudnego legalnego pochodzenia. W ostatnich latach zjawisko to jest jednym z najważniejszych, które stanowi poważne zagrożenie dla rozwoju gospodarczego Polski, Europy oraz świata.
Pranie pieniędzy stanowi bardzo złożone przestępstwo, które wiąże się bezpośrednio z innym czynem karalnym, przynosząc nielegalne dobro, które później musi zostać wdrożone do legalnego obrotu. Przestępstwo pierwotne jest przeważnie jedną z wyjątkowo groźnych form przestępczości zorganizowanej np. produkcja i handel narkotykami, fałszowanie pieniędzy oraz papierów wartościowych, oszustwa podatkowe czy też ubezpieczeniowe, prostytucja czy hazard. Zalegalizowanie zysków, które pochodzą z tych czynów polega na wykonywaniu przeróżnych czynności finansowych, fizycznych i prawnych, zorientowanych na stworzenie możliwie dużej rezerwy pomiędzy zyskami z przestępstwa a ich źródłem i ma na celu nadanie im złudnej zgodności z prawem.
Aktualnie eksperci dzielą proces prania brudnych pieniędzy na 3 etapy, gdzie każdy z nich obejmuje cały szereg drobiazgowych metod i technik. Wśród etapów tych można wyróżnić:
1. Placement - lokowanie lub umiejscowienie - polega na rzeczywistym wprowadzeniu gotówki, która została uzyskana z nielegalnej działalności do obrotu. Lokowanie stanowi pierwszy punkt kiedy styka się „nielegalna gotówka” z legalnym rynkiem finansowym. Uznaje się, że etap ten jest najbardziej podatny na wykrycie oraz stosuje się w tym momencie fizyczną wpłatę gotówki na rachunek bankowy oraz mieszanie nielegalnych środków z dochodami z legalnej działalności gospodarczej (tzw. blending)
2. Maskowanie, ukrywanie, warstwowanie – opiera się na tworzeniu siatki złożonych transakcji finansowych w celu odgraniczenia nielegalnie uzyskanych korzyści od źródła ich pochodzenia. Cechy charakterystyczne maskowania to: znaczna ilość transakcji bez ekonomicznego uzasadnienia oraz zmiana formy pranych środków finansowych. Najczęściej na tym etapie wykorzystywane są takie techniki jak np. elektroniczne przelewy do zagranicznych banków.
3. Integracja, legitymizacja – stanowi ostatnią fazę łańcucha wprowadzania brudnych pieniędzy do obrotu. Sprowadza się ona do znalezienia stosownego wytłumaczenia dla pojawienia się pokaźnych środków finansowych w legalnym obrocie gospodarczym. Pozytywnie przeprowadzone na tym poziomie transakcje sprawiają, że pozyskane nielegalnie dochody pozornie są legalne i mogą być swobodnie wykorzystane przez właściciela. Cechą charakterystyczną jest np. nabycie oraz sprzedaż cennych dóbr trwałych; udzielanie kredytów/pożyczek na korzystnych warunkach legalnie działającym firmom.
Należy zwrócić uwagę, że w bardzo wielu przypadkach wymienione wcześniej fazy są od siebie wyraźnie odseparowane, a w innych mogą występować równolegle bądź pokrywać się.
Rozkwit stosunków społecznych i gospodarczych we współczesnej Europie w znacznym stopniu wpływa na formowanie się nowej konstrukcji przestępczości. Postępująca integracja w różnorodnych obszarach życia społecznego sprzyja rozwojowi gospodarczemu, ale równocześnie tworzy doskonałą podstawę dla przestępczości zorganizowanej. Obecnie, w otwartej i gościnnej Europie, przestępcy w świetny sposób potrafią wykorzystać nowe środki przemieszczania, łączności, podczas gdy na organy ścigania coraz to częściej nakładane są restrykcje prawne oraz administracyjne, które są przeszkodą dla ich działalności. Reguła otwartych granic, swoboda przepływu osób, kapitału, usług i towarów spowodowały, że Europa jest rajem dla przestępców.
Specjaliści, którzy zajmują się walką z przestępczością finansową stwierdzili, iż ujawniane straty, które są ponoszone przez całość gospodarki są znacznie zaniżone. Aktualnie wyłudzenia są powszechnym zjawiskiem i dotyczą instytucji finansowych, firm i ich wspólników. Należy zaznaczyć, że wiele firm nawet nie zdaje sobie sprawy, że są okradane. Najczęściej mamy do czynienia z niedużymi wyłudzeniami i oszustwami, które są jednocześnie dość łatwe do wykrycia. W sektorze finansowym najczęściej mamy do czynienia z wyłudzeniami kredytów na relatywnie nieduże kwoty - w szczególności dotyczy to form ratalnych. Oszuści w większości przypadków posługują się podrabianymi dokumentami, co jest możliwe dzięki niedbałości i nieuwadze pracowników. Należy zwrócić uwagę na fakt, że nieuwadze tej często sprzyja nacisk na wysokość sprzedaży - wypełnienie norm. Aby zapobiec takim oszustwom należy szkolić pracowników np. z działu obsługi klienta czy też uczulić audyt wewnętrzny i compliance na możliwość wystąpienia tego procesu.
Nowy partner biznesowy to dla każdego przedsiębiorstwa czy korporacji nowa szansa ale i równocześnie jedno z maksymalnych rodzajów ryzyka. Według Raportu G20 na pierwszym miejscu wśród najgroźniejszych zjawisk lokuje się wykorzystywanie osób prawnych do ukrywania działalności o charakterze przestępczym, prania brudnych pieniędzy, korupcji i oszustw na tle podatkowym. Płynie to z braku wiedzy, kto jest faktycznym beneficjentem, który jest ukryty za spółką, z którą prowadzona jest współpraca.
Wyłudzenia podatku VAT są w szczególności dotkliwe dla budżetu państwa. W Polsce ich skala jest szacowana na kwotę ponad 40 mld rocznie. Wyłudzenia te są dokonywane przez szereg spółek, których głównym celem jest to, aby podatek odliczyć, lecz go nie zapłacić. Wedle polskiej litery prawa tylko banki są zobligowane do zweryfikowania kontrahenta oraz identyfikacji faktycznego beneficjenta (AML/CT). Co się zaś tyczy kontrahentów biznesowych, nie mają oni takiego obowiązku, aczkolwiek urzędy skarbowe są zdania, aby stosowały one „należytą staranność”. W praktyce jednak można zaobserwować, że firmy zaczynają się gubić i nie weryfikują kontrahentów – wykorzystują to łańcuszki wyłudzających VAT.
Obecnie oszuści zakładają spółki jedynie po to, aby wyłudzić kredyty, podatki lub ubezpieczenia. Taka spółka może dokonać względnie niedużych oszustw w kilkunastu bankach zanim zniknie. Pojedyncze straty mają dla dużych instytucji marginalne znaczenie, lecz problemem staje się fakt, kiedy oszust w krótkim okresie czasu może zdobyć w ten sposób kilkadziesiąt mln zł. Tak więc wiedza o rzeczywistym kontrahencie przepływu środków finansowych stanowi klucz do ograniczenia nadużyć.
Lojalność pracownika wobec pracodawcy lub współpracownika jest okolicznością, która może go powstrzymać przed zgłoszeniem przypadku nadużycia lub korupcji. Dla firmy osoba, która zgłasza nadużycia, jest bezcenna. Często także uważa się takie osoby za donosicieli. Na uwagę zasługuje fakt, że polskie prawo niewystarczająco chroni sygnalistów tzw. whistleblower. Nasze przepisy krajowe narzucają pracownikowi obowiązek dbania o dobre imię swojego pracodawcy, w związku z czym whistleblower może zostać uznany za osobę, które chce je popsuć. Whistleblower musi liczyć się z możliwością pozwu, ponieważ może zostać oskarżony o pomówienie, natomiast jeśli zeznaje jako świadek musi być ujawniona jego tożsamość. W ten sposób whistleblower automatycznie skazuje się na kłopoty sadowe, prokuratorskie, pracownicze.
Zapraszamy Państwa do uczestnictwa w szkoleniu PRZECIWDZIAŁANIE PRANIU PIENIĘDZY I FINANSOWANIU TERRORYZMU organizowanym przez Centrum Szkoleniowe FRR w KATOWICACH oraz WARSZAWIE.
źródło:
1.obserwatorfinansowy.pl
2.csr.forbes.pl
3.nik.gov.pl
Menu
Menu
