Pod pojęciem „pranie pieniędzy” rozumie się wszelkie działania, które zmierzają do wprowadzenia do legalnego obrotu pieniędzy albo innych wartości majątkowych pozyskanych z nielegalnych źródeł lub służących do finansowania nielegalnej działalności. W przeważającej większości przypadków odnosi się do przestępczości narkotykowej czy terroryzmu, ale i innych ciężkich działań karalnych. Najpopularniejszą metodą tego procederu jest zawyżanie wpływów z legalnej działalności, której precyzyjne wymiary są bardzo skomplikowane i trudne do skontrolowania, zwłaszcza w małej działalności usługowej. W skali międzynarodowej do procederu prania pieniędzy włączane są skomplikowane operacje finansowe.
W Polsce wykorzystuje się definicję prania pieniędzy zawartą w kodeksie karnym z dnia 6 czerwca 1997 r., który art. 299 § 1 określa to zjawisko następująco:
Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, po-chodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
- Brudne – są to dochody nieujawnione organom podatkowym pochodzące z działalności przestępczej, lecz nie jest to reguła.
- Szare – pieniądze pozyskane w głównej mierze z szarej strefy, gdzie działalności gospodarcze są prowadzone bez zezwoleń. Najczęściej nie są również płacone podatki.
- Czyste – dochody są całkowicie legalne, wynikają z jasnych źródeł i zapłacono od nich odpowiednie podatki.
Proces prania pieniędzy to sekwencja kilku następujących po sobie etapów, które obejmują w szczególności ukrycie nielegalnego źródła środków pieniężnych, a także utworzenie dla nich nowego prawowitego wywodzenia się. Poniżej przedstawiono fazy prania pieniędzy.
1.Faza wstępna
Sprowadzać się do przygotowania całego procesu. Do fazy wstępnej zalicza się w szczególności dyslokacje pieniędzy tj. transport z miast na wieś lub za granicę, gdzie jest mniejsze prawdopodobieństwo wykrycia procederu.
Przykłady metod transferowania kapitału za granicę:
- Przemyt – metoda ta jest dość trudna, ponieważ pieniądze zajmują większą objętość niż wwożony uprzednio towar w odniesieniu do ich wartości. Trudniej więc je przemycić.
- Metoda walizkowa – stosowana w sytuacji, gdy brak jest obowiązku deklaracji dewiz. Sprowadza się do zwykłego przewozu środków pieniężnych. Możliwa do zastosowania na obszarze Unii Europejskiej.
- Transfer dóbr luksusowych – polega na nabyciu kosztownych towarów (bardzo często są to samochody), przewozie ich bądź przejeździe nimi przez granicę i sprzedanie na miejscu.
- Bezpośredni przekaz elektroniczny – w tym wypadku pieniądze najpierw muszą być na koncie (opisane niżej).
- Umowy o kompensacje – zapłata za długi innych. Bardzo często używana metoda, ponieważ gangi anulują sobie obustronnie długi swoich sprzymierzeńców, aby obejść fazę przewozu przez granicę. Sprzyja temu system bankowości podziemnej, np. system Hawala.
2.Umiejscowienie - placement
Sprowadza się do wprowadzenia nielegalnych środków do systemu finansowego tj. zwyczajna wpłata na konto. Jest to najbardziej ryzykowna faza całego procederu. Organizacje przestępcze używają różnych sposobów omijania kontroli bankowej wpłat.
Najczęściej polega ona na podziale całej sumy na mniejsze części, poniżej limitu rejestracji (structuring), jak również wpłaty przy zastosowaniu dziesiątek podstawionych osób (tzw. smurfing). Coraz częściej ten etap możliwy jest do realizacji dzięki współpracy pracowników banków bądź instytucji finansowych. Niekiedy stosuje się także występujące w niektórych państwach zwolnienia z obowiązku rejestracji dla określonych rodzajów działalności (exempt transactions).
3.Kamuflaż (layering)
Faza ta sprowadza się do zatarcia śladu, który prowadzi do faktycznego źródła środków finansowych. Maskowanie zazwyczaj następuje poprzez dokonywanie wielorazowych operacji transferu pieniędzy na konta w różnych bankach oraz państwach. W razie gdy transferu dokonano na konto banku, który znajduje się w tzw. oazie podatkowej , ślad urywa się, gdyż banki w tych państwach nie muszą rejestrować informacji kto przesłał pieniądze i skąd zostały nadane. Do transferu pieniędzy stosowany jest np. międzynarodowy system SWIFT.
4.Integracja/legitymizacja (integration)
Działania te polegają na dorobieniu legalnego dokumentu dla pieniędzy. Stosowane są w tym celu różne metody m.in.:
- Ceny transferowe – sprawca zakupuje rzecz w przystępnej cenie (np. samochód), a pod stołem dopłaca różnice. Potem sprzedaje towar po normalnej rynkowej cenie argumentując np. inwestycją w części samochodowe – różnica w cenie stanowi wówczas legalny dochód.
- Winning ticket – organizacja przestępcza zdobywa informacje kto wygrał w grze losowej „Lotto”, a następnie składa tej osobie ofertę odkupienia losu po wyższej cenie niż wynosi wygrana. W takim przypadku również uzyskuje się legalne środki pieniężne.
- Transferpricing – jest to zawyżanie lub zaniżanie ceny na fakturze w handlu międzynarodowym prowadzonym pomiędzy powiązanymi ze sobą przedsiębiorstwami. Rozbieżność między prawdziwą ceną towaru importowanego a ceną na fakturze (zawyżoną) stanowi dla eksportera legalny zysk.
- Blending – najczęściej stosowana, sprowadza się do zmieszania pieniędzy które pochodzą z prania z legalnymi środkami finansowania. W tym celu przestępcy zakładają działalność gospodarczą która cechuje się m.in. gotówkowym obrotem, duża dynamiką zmian w wysokości przychodów. Musi to być ponadto działalność o charakterze usługowym, taka aby nie trzeba się było wykazać produkcji. Najlepiej do tego celu nadają się dyskoteki, jak również popularne salony solarium.
- Fikcyjny kredyt – firma pobiera kredyt w banku, po czym spłaca go pieniędzmi, które pochodzą z fikcyjnego kredytu pozyskanego w innym przedsiębiorstwie.
- Kasyna – za brudne pieniądze kupuje się żetony do automatów, po czym zwraca się je jako domniemaną wygraną, w wyniku czego otrzymuje się całkowicie legalne środki pieniężne.
- Smurfing – wpłacanie przez wielu podstawionych ludzi tzw. słupów, niedużych kwot pieniędzy, co nie wymaga kontroli tożsamości podmiotów biorących udział w transakcji.
- Puste transakcje – tworzenie fikcyjnego obrotu na papierze. Fałszywe transakcje biznesowe potwierdzone są podrabianymi dokumentami np. fakturami.
W Polsce do przeciwdziałania prania brudnych pieniędzy powołany został Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF), który działa na podstawie i zgodnie z ustawą z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Aktualnie pranie pieniędzy jest kwestią globalną. Nie dotyczy wyłącznie jednego kraju, czy nawet obszaru Europy. Proceder ten cechuje duża różnorodność, ponieważ dotyczy on wielu gałęzi przemysłu tj. handlu, sektora usług, gałęzi przemysłu w wyniku czego staje się coraz bardziej niebezpieczny a przede wszystkim trudniejszy do wykrycia. Szerzeniu tego procederu sprzyjają zaawansowane mechanizmy technologiczne, prawne, ekonomiczne jak również nowe możliwości komunikacji na odległość.
Według opublikowanego „Raportu Pranie pieniędzy - Edycja 2014” odnotowano w naszym kraju wzrost popełnianych przestępstw związanych z praniem pieniędzy, jak również wzrost przestępczości związanych z tym procederem. Realny wymiar tego zjawiska nie jest jednak możliwy do określenia. Dla instytucji oraz firm, które dbają o dobrą reputację i wiarygodność zdolność wykrywania nadużyć jak również wczesnego reagowania na nie jest priorytetowa. Zaniedbania w tym obszarze mogą być bardzo kosztowne dla firmy – zarówno finansowo jak i wizerunkowo. Niestety problem ten jest coraz poważniejszy, toteż firmy powinny uzupełnić swoje procedury bezpieczeństwa o dodatkowy program działania w sytuacji podejrzenia prania „brudnych” pieniędzy lub innego czynu nadużycia.
źródło:
1.podatki.biz
2.bialekolnierzyki.com.pl
3.crs.forbes.pl
Menu
Menu
