Podstawową regulacją w polskim prawie, która odnosi się do rezerwy i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego jest art. 37 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem jednostka tworzy rezerwę i ustala aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, którego jest podatnikiem, w związku z przejściowymi różnicami między wykazywaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów, a ich wartością podatkową oraz stratą podatkową możliwą do odliczenia w przyszłości.
Ustawa o rachunkowości wymaga zastosowania zasady ostrożnej wyceny
Ustawa o rachunkowości wymaga, żeby rozpoznawać aktywa z tytułu odroczonego podatku wtedy, gdy prawdopodobnym jest wygenerowanie przez dany podmiot takiego dochodu podatkowego, który pozwoli na wykorzystanie ujmowanych aktywów. Konkretnie chodzi o zrealizowanie ujemnych różnic przejściowych, odliczenie historycznych strat podatkowych czy wykorzystanie nierozliczonych w danym roku ulg podatkowych.
KSR 2 a MSR 12
Z punktu widzenia standardu krajowego zapewnienie kompletności wymaga, żeby aktywa zostały ujęte w pełnej wysokości. Z tym zastrzeżeniem, że jeśli przewidywany dochód w przyszłych okresach nie pozwala na rozliczenie takich aktywów, to należy dokonać odpisu aktualizującego aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Natomiast według międzynarodowego standardu rachunkowości aktywa powinny od początku być ujęte w takiej wysokości, co do której jest prawdopodobne, że zostanie osiągnięty dochód do opodatkowania.
W praktyce obie metody sprowadzają się zazwyczaj ostatecznie do tej samej wartości.
Wartość bilansowa i podatkowa aktywów oraz pasywów
Podatek odroczony ustala się od różnic przejściowych. Różnice przejściowe mogą mieć charakter dodatni lub ujemny. Dodatnie różnice przejściowe w przyszłości doprowadzą do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz zwiększenia obciążenia podatkiem dochodowym. Z kolei ujemne różnice przejściowe w przyszłości przyczynią się do spadku podstawy opodatkowania i zmniejszenia wysokości bieżącego podatku dochodowego.
Różnice przejściowe identyfikuje się metodą bilansową, poprzez porównanie wartości bilansowej i podatkowej wszystkich składników aktywów i pasywów uznanych za stanowiące w przyszłości przychody lub koszty podatkowe.
Wartość bilansowa składnika aktywów lub pasywów to wartość danego składnika ustalona zgodnie z zasadami rachunkowości. Natomiast ich wartość podatkowa odpowiada wartości danego składnika aktywów lub pasywów ustalonej przy uwzględnieniu przepisów podatkowych.
Dodatnie różnice przejściowe powstają, gdy wartość bilansowa składnika aktywów jest wyższa niż jego wartość podatkowa albo wartość bilansowa składnika zobowiązań (pasywów) jest niższa niż jego wartość podatkowa.
Ujemne różnice przejściowe powstają, gdy wartość bilansowa składnika aktywów jest niższa niż jego wartość podatkowa albo wartość bilansowa składnika zobowiązań (pasywów) jest wyższa niż jego wartość podatkowa.
Co to są aktywa i rezerwy z tytułu podatku odroczonego?
Aktywa związane z odroczonym podatkiem to kwoty, które przedsiębiorstwo ma możliwość odliczenia od nadchodzących zobowiązań podatkowych. Powstają one, gdy wartość bilansowa aktywów jest niższa niż ich wartość z punktu widzenia podatkowego, co generuje ujemne różnice przejściowe.
Z kolei rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego to kwoty, które firma będzie zobowiązana uiścić w przyszłości. Tworzą się one w sytuacji, gdy wartość bilansowa danego składnika aktywów przewyższa jego wartość podatkową, co skutkuje dodatnimi różnicami przejściowymi.
Skuteczne zarządzanie aktywami oraz rezerwami związanymi z odroczonym podatkiem jest niezwykle istotne dla właściwego obrazu sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, ponieważ ma to bezpośredni wpływ na przyszłe obciążenia podatkowe i wyniki finansowe.
