- Sporządzanie bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej wg. zał. nr 5
Jednostki spełniające kryteria określone w ustawie o rachunkowości dla jednostek małych mogą sporządzać uproszczony bilans oraz uproszczony rachunek zysków i strat, które będą zawierać informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 5 (art. 46 ust. 5 pkt 5 i art. 47 ust. 4 pkt 5 ustawy o rachunkowości). Zakres informacji dodatkowej dla jednostek małych sporządzających uproszczoną informację dodatkową określa załącznik nr 5. Jednostka mała, która nie sporządza uproszczonej informacji dodatkowej, sporządza informację dodatkową w zakresie nie mniejszym niż określony w załączniku nr 5 (art. 48 ust. 4 ustawy o rachunkowości). Należy mieć na uwadze, że jednostki małe mogą sporządzać poszczególne elementy sprawozdania finansowego według zał. nr 1 lub zał. nr 5. - Odstąpienie od sporządzania zestawienia zmian w kapitale/funduszu własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych
W myśl art. 48a ust. 3 i 4 ustawy o rachunkowości, jednostka mała może nie sporządzać zestawienia zmian w kapitale/funduszu własnym. W świetle art. 48b ust. 4 i 5 ustawy o rachunkowości, jednostki mikro może nie sporządzać rachunku przepływów pieniężnych. Z uproszczeń tych mogą również skorzystać jednostki, których sprawozdania finansowe podlegają obowiązkowi badania przez firmę audytorską. - Uproszczenia dotyczące sprawozdania z działalności
Stosownie do art. 49 ust. 1 ustawy o rachunkowości, kierownik jednostki sporządza, wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym, sprawozdanie z działalności jednostki. Obowiązek ten dotyczy spółek kapitałowych, spółek komandytowo-akcyjnych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, towarzystw reasekuracji wzajemnej, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych, a także tych spółek jawnych i komandytowych, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej, specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych, funduszy inwestycyjnych zamkniętych oraz alternatywnych spółek inwestycyjnych. Sprawozdanie z działalności sporządza się w takim samym terminie, co roczne sprawozdanie finansowe.
Jednostki, na których ciąży obowiązek sporządzania sprawozdania z działalności, ale jednocześnie spełniają kryteria określone w ustawie o rachunkowości dla jednostek małych, mogą na podstawie art. 49 ust. 4 i 5 tej ustawy odstąpić od jego sporządzania, pod warunkiem jednak, że jednostka mała w informacji dodatkowej przedstawi informacje dotyczące nabycia udziałów własnych, o których mowa w art. 49 ust. 2 pkt 5 Ustawy o rachunkowości. Obowiązek ujawnienia informacji o udziałach własnych wystąpi wówczas, gdy operacja nabycia udziałów wystąpiła w jednostce. Jeśli jednostka mała sporządza sprawozdanie z działalności, to na podstawie art. 49 ust. 6 ustawy o rachunkowości może nie wykazywać w sprawozdaniu z działalności wskaźników oraz informacji dotyczących kluczowych niefinansowych wskaźników efektywności związanych z działalnością jednostki oraz informacji dotyczących zagadnień pracowniczych i środowiska naturalnego.
Warunkiem skorzystania z uproszczeń przy sporządzaniu sprawozdania finansowego przez jednostkę małą jest podjęcie w tym zakresie formalnej decyzji przez jej organ zatwierdzający. W świetle art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy o rachunkowości, organem zatwierdzającym jest organ, który zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy prawa własności jest uprawniony do zatwierdzania sprawozdania finansowego jednostki.
Ustawa o rachunkowości nie precyzuje jaką formę i treść powinna zawierać decyzja czy uchwała organu zatwierdzającego w sprawie sporządzania uproszczonego sprawozdania finansowego. Przepisy ustawy o rachunkowości nie wskazują także terminu, w jakim organ zatwierdzający powinien podjąć decyzję o sporządzeniu sprawozdania finansowego według załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości. Ze względu jednak na fakt, że uproszczenia dotyczą sprawozdania finansowego, ostateczny termin na podjęcie decyzji wyznaczać powinien dzień sporządzenia tego sprawozdania.
Organy zatwierdzające w zależności od formy prawnej jednostki
- spółka osobowa: wspólnicy,
- spółka akcyjna: zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy,
- prosta spółka akcyjna: walne zgromadzenie akcjonariuszy,
- spółka komandytowo-akcyjna: walne zgromadzenie,
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością: wspólnicy,
- spółka jawna, partnerska, komandytowa, cywilna: wspólnicy,
- przedsiębiorstwo państwowe: rada pracownicza, a w razie jej braku organ założycielski,
- spółdzielnia: walne zgromadzenie członków lub ich przedstawicieli,
- firma osoby fizycznej: właściciel,
- SP ZOZ: organ założycielski.
Jeśli jednostka nie podejmie stosownej decyzji (uchwały) w sprawie sporządzania sprawozdania finansowego z zastosowaniem uproszczeń, to mimo iż spełnia kryteria dla jednostek małych, nie będzie mogła ich zastosować w swoim sprawozdaniu finansowym. Należy pamiętać, że przyjęcie stosowania uproszczeń w zakresie sporządzanego przez jednostkę małą własnego sprawozdania finansowego jest jej prawem, a nie obowiązkiem.
